سفری به ماسوله؛ تاریخی ترین دهکده پلکانی ایران

نام ماسوله که به میان می آید، همه ما روستای پلکانی و زیبایی را در ذهنمان تصور می کنیم که پشت بام هر خانه، حیاط خانه ای دیگر است و کل روستا در میان درختان و طبیعت سرسبز محاصره شده است. روستایی در دل کوه که با آبشارهای خروشان، سرسبزی بی نظیر و طبیعت کمتر دیده شده اش چشمان شما را به خود خیره می کند. در نگاه اول وقتی که از دور، نمای این روستا در مقابل چشمانتان قرار بگیرد، چند دقیقه محو تماشای منظره مقابل خود خواهید شد. بله! اینجا ماسوله است. روستایی که در سال ۱۳۵۴ جزء آثار ملی ایران به ثبت رسید و نام اولین روستای تاریخی و البته زنده کشور را به آن اعطا کردند. در ادامه این مطلب از سیتا به بررسی زیبایی ها،جزئیات و تمامی ابعاد این روستا می پردازیم.

 

ماسوله گیلان و تمام زیبایی هایش

یکی از زیبایی های گیلان و فومن، روستای رنگارنگ ماسوله است. این روستا به قدری زیباست که انگار آن را در دل کوه تراشیده و در دل جنگل جا داده اند. این روستا مساحتی برابر با ۱۰۰ هکتار دارد و از سه جهت غرب، شمال و جنوب به دره هایی سرسبز و کوه هایی مرتفع مشرف شده است. ارتفاع روستا از سطح دریا ۱۰۵۰ متر بوده  و اختلاف ارتفاع بین پایین ترین نقطه روستا و بالاترین نقطه آن ۱۲۰ متر است.

ضمن اینکه اطراف آن کاملاً با جنگل های انبوه و سرسبز پوشیده شده و تنها راه ارتباطی آن با جاده فومن است. جالب اینکه ماسوله از جمله محدود شهرهای دنیاست که وسیله نقلیه موتوری در آن وجود ندارد و به عبارتی وجود پله های فراوان و کوچه های تنگ، عبور وسایل نقلیه از این شهر را غیر ممکن کرده است. اگر تصمیم داشتید که از شلوغی ها و سر و صدای بی امان زندگی شهری فرار کرده و چند روزی را در قلب آرامش روزگار بگذرانید، این روستا همان مقصد رویایی و مورد نظر شماست. البته بعد از قطعی شدن سفرتان به فکر رزرو هتل در نزدیکی این روستا باشید.

پیدایش روستای پلکانی ماسوله گیلان

جالب است که بدانید قدمت این روستای پلکانی۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال است. نام قدیم آن کهنه ماسوله بوده و در فاصله ۵ کیلومتری از غرب جاده ماسوله به سمت خلخال و همینطور ۶ کیلومتری از شمال غرب شهر ماسوله فعلی قرار دارد. نخستین کاوش هایی که در این منطقه انجام شد، توسط هیئت پژوهشکده باستان شناسی میراث فرهنگی استان گیلان در سال ۱۳۷۴ بود. نکته جالبی که بعد از انجام اکتشافات مشخص شد، این است که این منطقه در قرن های پنجم تا هشتم هجری از مراکز بسیار مهم در ایران و حوزه فلزکاری بوده است. همچنین کشف سفال های لعاب دار که همگی متعلق به دوره سلجوقیان بودند، اعتبار تاریخی این منطقه را ثابت می کند.

این شهر در شهریور ماه سال ۱۳۸۵ در آثار ملی ایران به ثبت رسید. از جمله تحولات معاصر این روستای پلکانی، تاسیس یک کتابخانه عمومی در سال ۱۲۸۹، تاسیس اداره پست ایران در سال ۱۲۹۵، تاسیس شدن شهرداری در سال ۱۳۱۱  و راه اندازی شدن تلفن در سال ۱۳۱۶ در این منطقه است. جالب است که بدانید ماسوله زمانی یک نقطه اتصال مهم میان آذربایجان، زنجان و گیلان بود. اما بعد از اینکه جاده جدید در سال ۱۳۲۰ احداث شد و بروز جنگ جهانی دوم و همینطور هرج و مرج های به وجود آمده بر اساس جنگ، ماسوله بیشتر ساکنان خود را از دست داد و صنایع چرم، صنایع فلزی و بازار داد و ستد کاملاً از رونق افتادند. در حال حاضر بسیاری از مردم ثروتمند و متمول این شهر همه به پایتخت و یا دیگر شهرهای کوچک و بزرگ و البته خارج از کشور مهاجرت کرده اند.

بافت و معماری محلات ماسوله

جالب است که بدانید معماری استفاده شده متعلق به دوره زندیه است و به دلیل قرار گرفتن در کوهپایه به صورت پلکانی ساخته شده است. البته از دیگر شهرها و روستاهای پلکانی می توان به اورامان کردستان، وفس استان مرکزی، کنگ خراسان رضوی و کزج در اردبیل اشاره کرد. شاید ندانید که این روستا را به دلیل شیب زمین، آب و هوای منطقه و برای مقاومت بیشتر در مقابل غارتگران به صورت معماری زنجیروار بنا کردند. مصالح به کار رفته در خانه ها همگی از سنگ، خشت و چوب هستند. ضمن اینکه خانه ها معمولاً یک طبقه دو طبقه و البته کمتر از 3 طبقه ساخته شده اند. نکته جالب دیگری که در مورد معماری خانه های ماسوله باید به آن اشاره کنیم، این است که خانه ها تابستان نشین و زمستان نشین دارند. قسمت زمستانی که به آن سومه می گویند، اتاق کوچک در عقب هر خانه است که نور چندانی ندارد. در وسط قسمت زمستان نشین یک کوره برای آشپزی و پخت و پز قرار داده اند که البته گرما را نیز تامین می کند.

برعکس در قسمت تابستان نشین شما با پنجره های ارسی بزرگ با شیشه های رنگارنگ و زیبا روبرو هستید که فقط در فصل تابستان در آن سکونت می کنند. البته برخی از خانه های ماسوله گیلان یک اتاقک بر روی بام دارند که به آن برج گفته می شود و قسمتی از بخش تابستان نشین به حساب می آید. برخلاف هتل های گیلان که اکثرا با معماری مدرن ساخته شده اند، هتل و اقامتگاه های این روستا معماری سنتی و قدیمی دارند.

مناسب ترین فصل سفر به ماسوله

آب و هوای این روستای زیبا در فصل بهار بیشتر ابری، مه آلود و بارانی است که هرچه به سمت اردیبهشت پیش می رویم، میزان بارش ها کمتر می شود. ضمن اینکه ماسوله بهار بسیار زیبا و دلنشینی دارد که همیشه مملو از گردشگران و مسافران است. در عوض تابستان بسیار سرسبز و دیدنی است و هوای بسیار دلنشین و مطبوعی دارد. شرجی کمتری است و نسیم خنک تابستانی صورت شما را مدوام نوازش می کند.

 

پاییز ماسوله هم به دلیل قرار گرفتن در یک منطقه کوهستانی به شدت رنگارنگ و جذاب است. همه جا پوشیده شده از طبیعت هزار رنگ پاییز است. در اصل زمین و زمان با برگ های پاییزی فرش شده است و  مقصدی مناسب برای عاشقان پاییز و همچنین عکاسی محسوب می شود.

در نهایت به زمستان می رسیم که شما را با ماسوله سفید پوش روبرو می کند. همان قدر که بهار و تابستان و پاییز واقعی هستند، زمستان هم در این روستا واقعی و باشکوه است. به عبارتی باید اینگونه بگوییم که ماسوله زمستان های سرد و سختی دارد و بیشتر ساکنان این روستا در زمستان به مناطق خوش آب و هواتر کوچ می کنند.

مسیرهای دسترسی به ماسوله

جاده منتهی به روستا به قدری زیبا و چشم نواز است که در نگاه اول تصور می کنید که در ایران نیستید. اما واقعیت این است که شما در ایران هستید، به سمت ماسوله گیلان حرکت می کنید و قرار است با هزاران هزار شگفتی دیگر در طول مسیر خود بیشتر از حد تصور غافلگیر شوید. اگر تصمیم گرفتید بهار، تابستان یا پاییز و زمستان خود را در ماسوله بگذرانید، اول از همه باید به فومن بروید. سپس به واسطه یک جاده مستقیم بعد از یک ساعت رانندگی و گذراندن ۳۵ کیلومتر مسافت، به این روستا خواهید رسید. البته اگر قصد سفر با خودروی شخصی خود را ندارید، مینی بوس ها و تاکسی های زیادی هستند که از فومن و رشت شما را به ماسوله خواهند برد. فاصله این مکان زیبا از تهران هم ۵ ساعت یا ۳۸۲ کیلومتر است.

دیدنی ها و جاذبه های ماسوله

دیدنی ها و جاذبه های این روستا و اطراف آن به قدری زیاد است که ما به یک مقاله جدا برای شرح آن ها احتیاج داریم. اما در ادامه به اختصار این زیبایی ها را برای به شما معرفی خواهیم کرد. از آبشار کوشم شروع می کنیم که در انتهای دره زیبا و جنگلی ماسوله و در ارتفاعات آن قرار گرفته است. سپس به رودخانه و آبشار ماسور رودخان می رسیم که پر آب تر از بقیه رودخانه هاست و از برف های آب شده سرچشمه می گیرد. بعد از آن، آبشار توری شوم یا ترو شوم در سر راه گشت و گذار زیبایی های آن است که یکی از آبشارهای خروشان گیلان محسوب می شود. در ادامه ملاقات با پارک جنگلی را از دست ندهید. چون چشم اندازه های بکری از کوهستان و پوشش های گیاهی متنوع را در مقابل چشمان شما به نمایش در می آورد. در سر راه خود به ییلاق کوربار ماسوله هم خواهیم رفت که یکی از زیباترین ییلاقات گیلان به حساب می آید.

همینطور ییلاق للندیز که جاده ماشین رو ندارد و تقریباً باید یک مسیر 2 ساعته را از دل جنگل رد کنید تا به این ییلاق برسید.

 

کافه ها و رستوران های ماسوله

این منطقه کاملاً گردشگر پذیر و منحصر به فرد است. به همین دلیل تعدد کافه ها و رستوران ها در آن بسیار بالاست. توصیه می کنیم که حتماً در سفر به ماسوله سری به رستوران های این منطقه بزنید و از طعم لذیذ غذاهای سنتی و محلی آن ها مانند چلو شامی، ترشه تره، ماهی کبابی قزل آلا، باقلا قاتق و میرزا قاسمی لذت ببرید. همینطور هتل آپارتمان ها، اقامتگاه های بوم گردی و مسافرخانه های زیادی هم در آن مستقر شده اند تا شما اقامتی بی دردسر را تجربه کنید.

 

سفر به ماسوله و پلکان های بی انتهایش

ماسوله با گذر زمان و با اینکه مدام مورد بی مهری و کم توجهی قرار می گیرد، اما هنوز هم یک منطقه زیبا، بکر و گردشگرپذیر است. سالانه گردشگران داخلی یا خارجی زیادی این منطقه را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب می کنند. در این روستا ببینید، بشنوید، لمس کنید، حس کنید، بو کنید و از هر آنچه که در اطرافتان وجود دارد، لذت ببرید. ماسوله گیلان به طرز شگفت انگیز و حیرت آوری با طبیعت عجین شده و قسمتی از آن است. آرامشی که در سرتاسر روستا وجود دارد هم صرفاً به دلیل حضور و نقش پررنگی است که گیاهان و طبیعت در این منطقه دارند.